به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، علیرضا گنجی در کارگاه تخصصی «فلسفه هنر» که در مرکز فرهنگی و هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار داشت: اگر با نگاه فیلسوفانه بخواهیم به هنر نگاه کنیم ابتدا لازم است تا آن را تعریف کنیم چرا که تعریف است که حدود را مشخص می کند.
وی با بیان اینکه کار تعریف جداکردن یک چیز از بین همه چیز های دیگراست، افزود: فیلسوف برای مشخص کردن موضوع تحقیق از تعریف استفاده می کند.
این استاد دانشگاه گفت: از آنجایی که هنر گریز پا است و به طور مرتب در حال تغییر است و در طول و عرض گسترش پیدا می کند لذا فیسلسوفان تعاریف متعددی را برای آن ارائه کرده اند.
وی تصریح کرد: در نگاه ارسطو هنر مبتنی بر تناسب است اما به مرور زمان برخی دیگر از فیسلسوفان معتقد بودند که تناسب دیگر اثری ندارد.
گنجی افزود: از نظر تولستوی هنر سرایت دادن و اشاعه احساس است و هنرمند از طریق هنر خود مخاطبان را به احساسی مبتلا می‌کند که خود تجربه کرده است.
وی با بیان اینکه بر خی دیگر از فلاسفه هنر را یک فرم تعریف کرده اند و هنر اعطای شأن می کند، گفت: تعاریف از منظر ها بر می خیزند و تعاریف متعددی وجود دارد.
این استاد به تنوع و گستردگی موضوع هنر اشاره کرد و ابراز داشت: تعدادی از فیلسوفان مطرح کردند که برای هر هنری یک فلسفه وجود دارد به عنوان مثال برای نقاشی یک فلسفه وجود دارد و برای هنر عکاسی فلسفه ای دیگر است.
وی با اشاره به تفاوت زیبا شناسی و زیباشناختی، عنوان کرد: یکی از ویژگی های هنر زیبایی است و زیبایی شناختی یعنی شناخت حسی شیء زیبا اما زیبایی شناسی معنای دقیقی ندارد و می تواند برای زیابیی طبیعی و اخلاقی هم باشد که در فلسفه هنر چندان جایی ندارد.
گنجی ادامه داد: با بررسی آثار و تعارف هنر درمی یابیم که اکثر این ها در مورد ستایش هنر بوده است و اشاره ای به هستی شناسی هنر نشده است.
وی تصریح کرد: به نظر من شیء مصنوع زیباشناسانه می تواند در حال حاضر تعریف خوبی برای هنر باشد که می توان مطرح کرد.
این پژوهشگر با این پیشنهاد که در مورد هر موضوعی باید ابتدا به سیر تاریخی آن نگاه کنیم، گفت: اولین بار هگر کلمه فلسفه هنر را به کار برد و در این راستا سه گروه از فیلسوفان وجود دارند.
وی با بیان اینکه گروهی از فیسلوفان سیستم محور هستند و همه هستی را به عنوان موضوع پژوهش نگاه می کنند مانند ابن سینا، افزود: در فلسفه های مضاف به هگر می توان اشاره کرد و بعد از هگر فیسلوفان موضوع محور و سپس فیلسوفان مسئله محور پدیدار شدند.
گنجی با اشاره به اینکه افلاطون از نخستین کسانی بود که به طور منظم در خصوص هنر فلسفه بحث کرده است، اظهار کرد: تا قبل از افلاطون زمام فکرو اندیشه، شعر و شاعری بوده لذا افلاطون می خواهد عقل را مقدم کند بر اسطوره و چون فیلسوف سیستم محور است در مورد هنر حرف می زند و در نگاه کلی با شعر و هنر مخالفت می کند.
وی گفت: افلاطون معتقد است هنر نمی تواند حقیقت را بیان کند و شعرا جوانان را فاسد می کنند و احساسات میان مایه جوانان را تحریک می کنند؛ در حالی می توانند شعرا باشند که شعر های اخلاقی بسرایند.
این استاد با بیان انیکه ارسطو آن شیدایی و شورگی افلاطون را ندارد اما چون سیستم محور است به هنر می پردازد، توضیح داد: ارسطو در باب هنر کمی مهربان تر برخورد می کند و به نظر من خیلی با هنر سر سازگاری ندارد.
وی افزود: در نگاه ارسطویی هنر به تناسب ربط دارد و کارکرد اساسی هنر پالایش است لذا هنرمند با اثر هنری خود ما را پالایش می کند.
گنجی تصریح کرد: با نظر کانت فلسفه مدرنیته شروع می شود که این فیسلسوف برای نخستین بار به طور سیستماتیک در عقل شک کرد و زیبایی را لذتی که رها از بهره، سود و هگانی و چون غایتی بی غایت که چشمان را به طرف خودمان برگرداند تعریف کرد.
وی با بیان اینکه کانت در زیبایی مخالف ارسطو است و عقیده دارد که این انسان است که زیبا می بیند و زیبایی وابسته به سلیقه است، گفت: از نگاه هگل روح از خلال واسطه هایی خود را نشان می دهد که یکی از این واسطه ها، هنر است.