اخبار برگزیده
الهی خراسانی
1397/6/19 دوشنبه در نشستی علمی؛ تأثیر انقلاب اسلامی بر توسعه علوم اسلامی بررسی شد حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی با اشاره به تأثیر انقلاب بر توسعه علوم اسلامی گفت: انقلاب اسلامی علوم اسلامی را از عرصه نظر به عرصه عمل و آزمون کشاند و راه تعامل علوم اسلامی با سایر اندیشه ها را باز کرد.
به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پنجمین نشست از سلسله نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با موضوع «انقلاب اسلامی و توسعه علوم اسلامی» با ارائه حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی(عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی) و دبیری علمی حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی مجیدی نظامی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین نظامی با اشاره به این روایت از پیامبر(ص) که «همانا در طول زندگی شما نسیم‌هایی از سوی پروردگارتان می‌وزد آگاه باشید که خود را در معرض آن‌ها قرار دهید، تا از برکات آن بهره مند شوید» گفت: انقلاب اسلامی ک نسیم الهی بود که توسط مردم ایران به رهبری امام به پیروزی رسید و الان چهلمین سالگرد انقلاب را شاهدیم و باید قدر دادن انقلاب بود و خود را در معرض وزش نسیم رحمت الهی قرا رداد و آن را غنیمت شمرد و در خدمت آن بود.
وی افزود: ما باید در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی عملکرد خود را بازبینی کنیم و سعی کنیم بر اصلاح کاستی های خود بپردازیم تا بتوانیم مسیر انقلاب را هر چه بهتر از گذشته ادامه دهیم.
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی به ارائه بحث خود پیرامون توسعه علوم اسلامی پرداخت و اظهار داشت: بحث انقلاب اسلامی و توسعه علوم اسلامی به این جهت مهم است که در تلقی تحلیل گران انقلاب، انقلاب اسلامی ویژگی منحصر به فردی دارد و تنها انقلابی است که با موتور محرکه دین به وقو ع پیوسته است.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی با بیان این که در عصر حاضر تمام اندیشمندان گمان می کردند که دین این ظرفیت را برای انقلاب و اداره جامعه ندارد، افزود: انقلاب اسلامی ایران خط بطلانی کشید بر نظریاتی که دین را باعث ایستایی و عدم پیشرفت تلقی می کردند.
وی با بیان این که انقلاب اسلامی بر پایه علوم اسلامی و مفاهیم دینی همچون جهاد، شهادت، امر به معروف، نفی طاغوت، دادرسی مظلوم و مخالفت با ظلم و ظالم شکل گرفته است، گفت: مفاهیمی در حوزه تفکر سیاسی اسلام و مفاهیمی که ریشه در فقه سیاسی شیعه دارد مانند اسلام و کفر، سبیل مؤمنان و کفار، نفی سلطه کفار بر مؤمنان و ولایت فقیه در وقوع و تداوم انقلاب اسلامی نقش ویژه ای داشته است و طبیعی است که حوزه علمیه نظریاتی را در این حوزه تولید کند.
استاد حوزه علمیه خراسان افزود: تکیه حکومت به یک دانش به معنی کاربردی شدن یک دانش و پیاده شدنش در ابعاد مختلف زیست بشر و مداخله دانش در حوزه های زندگی بشر است و به مثابه یک حوزه اثرگذار، اثر معکوس خود را در حوزه دانش می گذارد و آزمون نظریه های یک علم به شمار می آید.
حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی خاطرنشان کرد: مهمترین اثر انقلاب در حوزه علوم اسلامی این است که علوم اسلامی در جریان انقلاب این فرصت را پیدا کردند که در صحنه عمل خود را محک بزنند که چقدر قدرت بسیج منابع و قدرت تحول فرهنگی و رقابت با نظریه های رقیب که در ساخت اجتماعی تا به حال بوده اند را دارند و تا چه مقدار می توانند مدل سازی کنند و مدل های برآمده از فقه چگونه می تواند به ساخت سیاسی یک کشور کمک کند.
وی با بیان این که با پیروزی انقلاب پنجره وسیعی در مقابل علوم اسلامی باز شد و آن را به عرصه عمل کشاند، تصریح کرد: در این جریان چند اتفاق مهم افتاد که یکی آزمون پذیری نظریات علوم اسلامی است که در عرصه عمل تا چه مقدار فقه ما می تواند در زمینه های اقتصاد و فرهنگ و سیاست وارد جامعه شود و با واقعیات جامعه تماس بر قرار کنند.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی ادامه داد: اتفاق دومی که افتاد نمایان شدن خلأی بود که مبتنی بر نظریه های بنیادی فقه شیعه مانند نفی سبیل و نفی طاغوت به وجود آمد و به این صورت که اگر بنا شد رژیم طاغوت به زیر کشیده شود چه مدلی باید جایگزین شود؛ این خلأی بود که علوم اسلامی به آن نیندیشیده بود و لذا کاری که انقلاب کرد ارائه مدل های کاربردی در علوم اسلامی بود و اولین تجربه انقلاب هم تدوین قانون اساسی بود.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه قانون اساسی خبرگان علمای اسلام، فارق از نظریات بنیادین علمای اسلامی ملزم بودند در چارچوب مشخص و قابل عمل برای شکل گیری نهادهای حکومتی وارد عمل شوند و این اتفاقی بود که تا کنون سابقه نداشته است و این نکته بر آنها ثابت شد که مهارتهای لازم و دانش تجربی بیش از آن که در اختیار آنان باشد در اختیار علوم انسانیی است که نیروهای متخصصان آن تجربه کشورهای غربی را پشت سر خود دارند و علمای اسلامی دست تعامل به سمت سایر علوم دراز کردند.
حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی افزود: بنابرانی قانون اساسی با مشارکت جمعی علمای اسلام با سایر متخصصین نوشته شد و تعدادی از مطالعات بین رشته ای در علوم اسلامی به وجود آمد و چون فشار اجتماعی بود این کار به ثمر نشست.
وی ضرورت گفتگو و رایزنی و دستیابی به تفاهم های لازم در حوزه دانش را از تأثیرات مهم انقلاب بر علوم اسلامی عنوان کرد و گفت: این نقطه رنسانس علوم اسلامی بعد از انقلاب اسلامی است و عالمان دینی جایگاه خود را به عنوان بنیاد ساخت اجتماعی دریافتند و زمینه ای را ایجاد کرد تا دوباره میراث علوم اسلامی بازخوانی شود و بین نظریات مقایسه شود و قابلیت کاربردی هر کدام به بحث گذاشت شود.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی افزود: یکی از تأثیرات مهم دیگر انقلاب بر علوم اسلامی این بود که دانش فقه را از یک دانش انفعالی که همیشه عقب تر از وقایع جامعه بود به یک دانش فعال تبدیل کند که قدرت پیش بینی نیازهای آینده جامعه برآید و برای پاسخ به این نیازهای برنامه ارائه کند و در این جهت تلاشهای برای بازخوانی و بازشناسی علوم اسلامی شکل گرفت.
وی با اشاره به محدود نبودن علوم اسلامی به مرزهای ایران گفت: حوزه های علمیه ایران در حوزه علوم اسلامی وارد تعامل و ارتباطات بین المللی شدند و آشنایی با نیازهای جهانی با مختصات یک گفتمان جهانی در حوزه علمی از دستاوردهایی بود که حوزی سعی کرد آن را دریافت کند و از این رو جهش ترجمه در حوزه علوم اسلامی بخشی از علایق ارتباطی علوم اسلامی در حوزه بین الملل است و همچنین از طرف دیگر میل به صادرات اندیشه از فارسی به انگلیسی و دیگر زبان ها افزایش یافت.
حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی افزود: به دنبال میل به ارتباط علوم اسلامی و سایر علوم طلابی به سمت تحصیل در رشته های علوم انسانی رفتند و با پیدا شدن آدم های میان رشته ای در علوم اسلامی موجی از تحقیقات میان رشته ای پدید آمد که ما اسمش را تحقیقات بین رشته ای و مضاف می گذاریم.
وی تصریح کرد: این تحقیقات بین رشته ای باعث شد ابتدا از نظریا ت علوم انسانی به عنوان ایده استفاده کنند و به تدریج با غنی سازی علوم اسلامی حوزه تازه ای از علوم اسلامی پدید بیاید و مسائل جدیدی به فقه افزوده شود و مثلا فقه تقنینی به وجود آید.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی در پاسخ به این پرسش که آیا علوم اسلامی و نهادهای علوم اسلامی تونسته اند کمکی به توسعه انقلاب اسلامی داشته باشند، گفت: یک بخش تأمین نرم افزارهای فکری جمهوری اسلامی و تأمین مبانی نظری انقلاب اسلامی مانند حاکمیت الهی و مبانی مردم سالاری دینی و دکترین امنیت معنوی در این بخش دانشهایی مانند فقه و فلسفه و عرفان  و کلام مشارت داشته اند.
وی افزود: دوم عالمان اسلامی در تأمین نرم افزارهای کلان اداره کشور مانند قانون اساسی و در شوراهای عالی کشور در حوزه های مختلف فرهنگ، اقتصاد و سیاست مشارکت داشته و تأثیر گذار بودند.
حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی گفت: سوم تولید محتوای لازم در حوزه تعلیم و تربیت است که بخش قابل توجهی از محتوا ها به وسیله علوم اسلامی تهیه شده و رشته های مستقیم مانند الهیات و تفسیر و علوم حدیث و قرآن و چه غیر مستقیم مانند تاریخ و منطق و فلسفه و ... از علوم اسلامی تغذیه می شوند.
وی اظهار داشت: تأثیر چهارم تأمین منابع انسانی مورد نیاز جامعه و نظام اسلامی است که در حوزهای مختلف بسیاری از نیروها را علوم اسلامی و حوزه های علمیه و دانشکده های الهیات تربیت کرده است و خیلی از نهادهای موفق ما  در حوزه فرهنگ و سیاست و قضا توسط همین ها پایه گذاری شده است و امروز حوزه علمیه متهم است که در تأمین منابع انسانی افراط کرده است.